Rudiments and Theory of Music (8)

Tie, Legato (Slur) and Staccato

ပံုမွန္ Note ေတြကို နားလည္ၿပီးတဲ့အခါ သူတို႔ကုိ မူလတန္ဖိုးထက္ ပိုၿပီး အသံရွိန္ ရွည္ေအာင္ ဆဲြၿပီး တီးရတဲ့ သေကၤတ ေတြ အေၾကာင္းေျပာပါမယ္။
အရင္ဆံုး Tie နဲ႔ Legato ကို ၾကည့္ပါမယ္။
Tie ဆုိတာကေတာ့ အသံတူတဲ့ Note (၂)လံုးကို မ်ဥ္းေကြးေလးနဲ႔ဆက္ေပးထားတာပါ။ ဒီလိုဆက္ထားရင္ ပထမ Note ကို တီးၿပီး မ်ဥ္ေကြးနဲ႔ ဆက္ျပထားတဲ့ ဒုတိယ Note ကို မတီးပဲ အဲဒီ Note ရဲ့ တန္ဖိုးကုန္ဆံုးသည္အထိ အသံရွိန္ကို ဆဲြ ေပးထားရပါမယ္။ သေဘာကေတာ့ Crochet (၂) လံုးကို Tie နဲ႔ဆက္ထားရင္ ပထမ Crochet ကို သူက်မယ့္ Beat မွာ တီးၿပီး ကပ္လ်က္ Beat မွာ ဒုတိယ Crochet ကို မတီးပဲ အဲဒီ Beat ဆံုးတဲ့အထိ အသံရွိန္ဆက္ဆဲြထား (ဂီတာမွာဆိုရင္ ဘယ္လက္ကြက္ကို မလႊတ္ဘဲ ဆက္ဖိထား) ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ Tie ဟာ အၿမဲတမ္း အသံျခင္း ထပ္တူညီတဲ့ Note ေတြကိုသာ ဆက္ပါတယ္။ Note (၂) လံုးထက္မကလည္း ဆက္လို႔ရပါတယ္။ အဲဒီလိုဆက္ထားရင္ အၿမဲတမ္း ပထမဆံုး အလံုးကိုသာ အသံထြက္ေအာင္ တီးရမွာျဖစ္ၿပီး က်န္တဲ့ Tie နဲ႔ဆက္ထားတဲ့ Note အားလံုးကုိ မတီးဘဲ အသံရွိန္သာ ဆဲြထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ (၂) လံုးကို Tie လုပ္ထားရင္ Semi-breve တလံုးနဲ႔ သေဘာခ်င္း အတူတူပါပဲ။ ဒီလိုပါပဲ .. Crochet (၂) လံုးကို Tie လုပ္ထားတာဟာ Minim တလံုးနဲ႔ တန္ဖိုးခ်င္း၊ တီးပံုခ်င္း အတူတူပါပဲ။ ေအာက္က ပံုမွာ ျပထားပါတယ္။



ဒါဆိုရင္ ဘာျဖစ္လို႔ အလုပ္႐ႈပ္ခံၿပီး Tie လုပ္ေနမွာလဲ၊ Crochet (၂) လံုးကို Tie လုပ္မယ့္အစား Minim တလံုးတည္း ေရးလိုက္ရင္ မၿပီးဘူးလား လို႔ ေမးစရာရွိပါတယ္။ အဲဒီလို ေရးလို႔မရတဲ့ေနရာေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ ဘားတဘား အဆံုးက အလံုးကို ေနာက္တဘားရဲ့ အစအထိ အသံရွိန္ဆဲြထားခ်င္တဲ့အခါမ်ိဳးက်ရင္ Tie နဲ႔ေရးမွရပါတယ္။ ဘားတခုရဲ့ အဆံုးအလံုးက Crochet ကို ေနာက္ဘားအစက Crochet အထိ အသံရွိန္ဆဲြခ်င္တဲ့အခါ Minim နဲ႔ေရးလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ေရးလိုက္ရင္ အဲဒီ bar ရဲ့ ရွိရမယ့္ အလံုးေရထက္ ေက်ာ္ထြက္သြားပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလို အခါမ်ိဳးမွာ Tie ကို သံုးရပါတယ္။ Time Signature အေၾကာင္းက်ရင္ ပိုရွင္းသြားပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ၿပီး အသံတသံတည္းကို ၃-၄ ဘားေလာက္ ဆက္ၿပီး အသံရွိန္ဆဲြထားခ်င္ရင္လည္း Tie ကိုသံုးမွ ရမွာပါ။
Legato (အခ်ိဳ႕က Legado လို႔လဲ ေရးပါတယ္။ Guitar မွာ အမ်ားဆံုးသံုးပါတယ္။ Slur လုိ႔လဲ ေခၚပါတယ္။) ဆိုတာ ကေတာ့ အသံမတူတဲ့ Note အနည္းဆံုး (၂)လံုးကို မ်ဥ္းေကြးေလးနဲ႔ဆက္ေပးထားတာပါ။ ဒီလိုဆက္ထားရင္ ပထမ Note ကို တီးၿပီး မ်ဥ္ေကြးနဲ႔ ဆက္ျပထားတဲ့ ဒုတိယ Note ကို မတီးပဲ အဲဒီ Note ရဲ့ အလံုးရွိတဲ့ေနရာကို ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ေလး ေရာက္သြားေအာင္ ဂီတာလက္ကြက္ေပၚမွာ ဖိထားတဲ့လက္ကို မၾကြဘဲ ပြတ္တိုက္ေရႊ႕ျခင္း (slide or gliss)၊ ဒါမွမဟုတ္ အသံျမင့္ရာကိုျပရင္ ေနာက္လက္ တေခ်ာင္းနဲ႔ လွမ္းဖိလိုက္ျခင္း (hammer-on) (သို႔မဟုတ္) အသံနိမ့္ရာကိုျပထားရင္ ဒုတိယအလံုးရွိတဲ့ ေနရာကိုပါ ၿပိဳင္တူအရင္ဖိထားၿပီး ပထမအလံုးကိုတီးၿပီးမွ အဲဒီ ပထမအလံုးကို ဖိထားတဲ့ လက္ေခ်ာင္းကို ၾကြလိုက္ျခင္း (ဒုတိယအလံုးေနရာကို ဖိထားတဲ့ လက္ကို မလႊတ္ရပါ) (pull-off) တုိ႔ကိုလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Piano မွာေတာ့ ပထမအလံုးကုိ လက္မလႊတ္ဘဲ ဖိထားရင္း ေနာက္အလံုးကို ဆက္တီးလိုက္တာပါ။ ဒီလုိ Legato လုပ္ရင္ အသံဟာ ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ လွလွပပေလးထြက္လာပါတယ္။ ေအာက္က နမူနာပံုစံကိုၾကည့္ပါ။ Beat 1 နဲ႔ 2 ဟာ Tie ျဖစ္ၿပီး Beat 3 နဲ႔ 4 က အလံုးေတြဟာ Legato ျဖစ္ပါတယ္။



ဒီ Note ေတြကို ဂီတာနဲ႔တီးၾကည့္ရင္ 1 မွာ G ကိုတီးၿပီး 2 မွာ မတီးပဲ လက္ကိုဆက္ဖိထားၿပီးအသံရွိန္ဆဲြထားရပါမယ္။ 3 က A note ကုိတီးၿပီး & မွာ မတီးပဲ G ကို လက္နဲ႔ ဖိထားၿပီးမွ A ကို ႏွိပ္ထားတဲ့ လက္ကို ၾကြလိုက္ရမွာ (pull-off) ျဖစ္ပါတယ္။ 4 မွာ A note ကုိတီးၿပီး & မွာ မတီးပဲ B Note ကို လက္နဲ႔ လွမ္းေပါက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ (Hammer-on)၊ A ကို ဖိထားတဲ့လက္ကို မၾကြဘဲ B Note ကိုေရာက္တဲ့အထိ ဖိဆဲြသြားၿပီးပဲျဖစ္ျဖစ္ (slide or gliss) လက္အဆင္ေျပသလို တီးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တဘားက 1 မွာ C ကိုတီးၿပီး 2-3-4 အထိ အသံရွိန္ ဆဲြထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။

Staccato and Tenuto
Staccato ဆိုတာကေတာ့ အသံျပတ္ျပတ္ တီးရမယ့္ Note ေတြပါ။ တီးၿပီးတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ဘရိတ္ဖမ္းၿပီး အသံရွိန္ကုိ သတ္ၿပီး တီးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ေရးတဲ့အခါ Note ေတြရဲ့ ေအာက္တည့္တည့္ ဒါမွမဟုတ္ အေပၚတည့္တည့္မွာ အစက္ (dot) ေလးေတြထည့္ၿပီးေရးထားရပါတယ္။
မ်ဥ္းတို (dash) ေလးေတြနဲ႔ ေရးျပထားရင္ေတာ့ Tenuto လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒါဆို အဲဒီ Note ရဲ့ တန္ဖိုး (အသံရွိန္) အျပည့္တီးရပါမယ္။ နည္းနည္းလည္း ပိုၿပီး ဖိတီး (stress or emphazie) ရပါတယ္။ Sostenuto လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။



ဆက္ပါဦးမယ္ ...
ဖတ္႐ႈခံစားအားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအထူးပါခင္ဗ်ာ . . .
ဟယ္ရီ