ျမန္မာကဗ်ာဆုိတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႕လား (၂၃)
ေတးတြဲ႕
ေတးတြဲ႕ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားဟာလည္း အခုေခတ္မွာ တိမ္ျမဳပ္ေနၿပီ ျဖစ္ေပမဲ့ ေရးသားစပ္ဟပ္ရာမွာ အလြန္စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတဲ့ ကဗ်ာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဗဟုသုတလည္း ရေအာင္၊ အမ်ိဳးအစားလည္း စံုေအာင္ ရည္ရြယ္ၿပီး အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။
ေတးတြဲ႕ဆိုတဲ့ အမည္ကို အရင္စၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ...
ေတး - ဆိုတာ ကဗ်ာ သီခ်င္း လို႔ အဓိပၸာယ္ရၿပီး သခ်ၤာ ဂဏန္းအရ ၃- ဆိုတဲ့ အနက္ကို ေဖာ္ျပပါတယ္။
တြဲ႕ - ဆိုတာကေတာ့ ေလးကန္ ဖင့္ႏႊဲတဲ့ အနက္သေဘာကို ေဖာ္ျပပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေျဖးေႏွး ဖင့္ႏႊဲစြာ ရြတ္ဆိုရေသာ ကဗ်ာ (သို႔မဟုတ္) အပုဒ္ ၃-ပိုဒ္ျဖင့္ ဖင့္ႏႊဲ ျဖည္းညင္းစြာ သီဆိုရေသာ ကဗ်ာလို႔ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။
ေနာက္တမ်ိဳးအေနနဲ႕ဆုိရင္ ...
ေတး - ကို ဂဏန္းသခ်ၤာ ၃-ခု အေနနဲ႕ယူၿပီး တြဲ႕ - ကိုေတာ့ တြဲ (ဆက္တြဲျခင္း) အနက္အဓိပၸာယ္လို႔ ယူဆျပန္ေတာ့ အပုိဒ္ ၃-ပုိဒ္ ဆက္တြဲ ေရးရတဲ့ ကဗ်ာလို႔ အဓိပၸာယ္ တမ်ိဳးရျပန္ပါတယ္။
ေတးတြဲ႔ကို ေရးတဲ့အခါ အပိုဒ္သံုးပိုဒ္ ေရးၿပီး အခ်ီ တူညီရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ီပိုဒ္ကို လဟုခ်ီၿပီး ဂ႐ု ခ်ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးပိုဒ္ကိုေတာ့ ေတးထပ္လိုပဲ “ေလး” ဆုိတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ခ်ရပါတယ္။ ရတုေတြေရးတဲ့အခါ အခ်ီညီ၊ အခ်ညီ ေရးၾကေပမဲ့ အဲဒီလို အျမဲတမ္း ညီေအာင္ေရးစပ္ဖို႔ မလုိအပ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေတးတဲြ႕ကေတာ့ အခ်ီ ညီကို ညီရပါမယ္။
တပုိဒ္ မွာ အခ်ဳိး ၄-ခ်ဳိးစီ ပါတယ္။ ေရွးေလးခ်ဳိးႀကီး အသြားဆန္ဆန္၊ ေလးလံုးစပ္တခ်ဳိ႕၊ သံခ်ဳိ အသြားဆန္ဆန္ ငါးလံုး,ေျခာက္လံုး တခ်ိဳ႕ ထားၿပီး စပ္ရပါတယ္။ အခ်ီမွာေတာ့ ၃-လံုး ခ်ီနည္းနဲ႔ ၄-လံုး ခ်ီနည္း ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္လို႔ ဆိုထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
နမူနာ ေတးတြဲ႕ ကဗ်ာတပုဒ္ ၾကည့္ရေအာင္။
(၁) “ဘံုနန္းက-မွန္းဆ ေခ် လွ်င္”
ေဃာသ ေလးျပန္၊ ေဝးေလာက္တန္တြင္၊ နိဗၺာန္ရည္မွန္းလို႔၊ တည္သန္းပံု သဗၺညဳလို၊ ရႊန္းႏုစံုလင္၊
တက္, သက္,ေလွကား၊ ႏွစ္စံုပြားလို႔၊ ထူးျခားသန္႔ရွင္း၊ ဘိုးေတာ္မင္းထက္၊ ဉာဏ္လင္းအင္၊ မျမင္ ေတာင္းေပရေသး။
စူဠာမဏိ၊ မည္ေတာ္ရွိတဲ့၊ သီရိေထြေငၚ၊ ေစတီေက်ာ္ကို၊ ျပည္ေတာ္သူ သြတ္လွယ္ကူးလို႔၊ ဖူးၾကတယ္ ေလး။
(၂) “ထံုပန္းလွ-ပန္းက ေထြအင္”
ဆြမ္းေတာ္ ေရၾကည္၊ ပြဲရံတည္သား၊ တီးစည္ ခတ္ရြမ္းလို႔၊ ေရာင္လွ်မ္း အ႐ုဏ္ခပ္လွ်င္၊ ဆြမ္းကပ္လို႔ တင္၊
တန္ေဆာင္တိုင္မ်ား၊ ေရေတာ္ငါးႏွင့္၊ နံပါး ပန္းသင္း၊ ညေနခင္းမွာ၊ ထပ္သြင္းတင္၊ ရင္ ျပင္ ေတာ္ လင္းထိန္လို႔ ေမႊး။
ရွင္လူကစ၊ နံနက္ ညတိုင္း၊ ညြတ္ခ ပူဇာ၊ စိေႏၱယ်ာဝယ္၊ မေသရာ နိဗၺာန္နန္းကို၊ မွန္းဆုပန္ ေလး။
(၃) “စံုဆန္းစြ- ခန္းဝေဗြ ျပင္”
ေက်ာင္းေတာ္ အုတ္ဂူ၊ အဆူဆူတြင္၊ နိဗၺဴရည္စူးတဲ့၊ ေထရ္ထူးေတြ ကိန္းေပ်ာ္ဝပ္တယ္၊ ကြက္လပ္မ ျမင္၊
တေက်ာင္းေတာ္လံုး၊ ေရၾကည္သံုးဖို႔၊ ပတ္ကံုးရွင္းလင္း၊ ေတာင္တူးရြင္းက ေရသြင္းလွ်င္၊ ကန္တြင္ ေရပန္း လွ်ံလို႔ ေဖြး။
ေသာတုဇန၊ စာသင္စ၍၊ ေထရအရာ၊ ျမတ္သံဃာတို႔၊ ခ်မ္းသာစြာ ျမတ္တရားကို အားထုတ္ၾက ေလး။ ... ။
ဒီပံုစံမွာ ...
(၁) “ဘံုနန္းက-မွန္းဆ ေခ်လွ်င္”
(၂) “ထံုပန္းလွ-ပန္းက ေထြအင္”
(၃) “စံုဆန္းစြ- ခန္းဝ ေဗြျပင္” ...
ဆိုၿပီး အခ်ီ ၃-ပိုဒ္ ကို နေဘကိုက္ၿပီး အခ်ီညီပိုဒ္စံုရတု လို စပ္ဆိုထားပါတယ္။ အခ်ီ ၃-ပိုဒ္လံုးကို က-လွ-စြ ဆိုတဲ့ လဟုသံ နဲ႔ ခ်ီထားၿပီး လွ်င္၊ အင္၊ ျပင္ ဆိုတဲ့ ဂ႐ုသံ နဲ႔ ခ်ထားပါတယ္။
ေနာက္အပိုဒ္ေတြကို ၾကည့္ရင္လည္း ေရွးေလးခ်ဳိးႀကီး ေရးစပ္သလို ေလးလံုးစပ္မ်ဳိး အျပင္ ငါးလံုး,ေျခာက္လံုး သင့္သလို ထည့္ၿပီး စပ္ဆိုသြားတာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ပထမခ်ဳိးရဲ႕ အခ်နဲ႔ ဒုတိယခ်ဳိးရဲ႕အခ်မွာ သံေလ်ာ့ သံခ်င္း ညီေစၿပီး တတိယခ်ဳိးနဲ႔ စတုတၳခ်ဳိးကို (ဧး =ေအး) ကာရန္နဲ႔ ဆံုးေစရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ဆိုေတာ့ ေတးတြဲ႕တပုဒ္လံုးရဲ႕ အခ်ျဖစ္တဲ့ စတုတၳခ်ဳိးရဲ႕ အဆံုးမွာ (ေလး) သဒၵါနဲ႔သာ အျမဲ ခ်ရလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတးတြဲ႕မွာ ေလးခ်ဳိးလိုပဲ တတိယခ်ဳိး၏ ဆံုးခါနီးပိုဒ္မွာ ပထမခ်ဳိး၊ ဒုတိယခ်ဳိးကို ျပန္ငဲ့တဲ့ ကာရန္ျပန္ တခ်က္စီ ရွိရပါေသးတယ္။
ပထမပိုဒ္မွာ လွ်င္-လင္ .. ဆိုတာကို (ဉာဏ္လင္းအင္ က) အင္ နဲ႔ ျပန္ငဲ့တယ္။
ဒုတိယပိုဒ္မွာ အင္-တင္ … ဆိုတာကို (ထပ္သြင္းတင္ က) တင္ နဲ႔ ျပန္ငဲ့တယ္။
တတိယပိုဒ္မွာ ျပင္-ျမင္ .. ဆိုတာကို (ေရသြင္းလွ်င္ က) လွ်င္ နဲ႔ ျပန္ငဲ့တယ္။
အထက္ေဖာ္ျပပါ ေတးတြဲ႕က အခ်ီ ၃-ပိုဒ္ ညီျပီး အခ်မညီတဲ့ ေတးတြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်ီအခ် ညီတဲ့ ေတးတြဲ႕ နမူနာကေတာ့ …
ဆ႒သံဂါယနာႏွင့္ ပဋိဝိေသာဓကဖဲြ႕ ေတးတဲြ႕ကဗ်ာ
(ျမန္မာပိဋကတ္ေတာ္ ပဋိဝိေသာဓက-အရွင္တိေလာကသာရ ဖဲြ႕ဆုိသည္)
(၁) “လူေပါင္းခလို႕ - ၾကည္ျမေကာ္ ေရာ္”၊
ေထရဝါဒ၊ ေဆာင္ပိုက္ၾကတဲ့၊ ပၪၥနဂိုရ္၊ ခေျငာင္းခိုၾက၊ ဗဟုိမ႑ိဳင္မွတ္၊ ျမန္႕ရဌ္ ျပည္ ေတာ္။
သီရိမဂၤလာ၊ ကုန္းေတာ္သာႏွင့္၊ ကမၻာဧး ... မည္၊ ေမြသရီရွင္၊ ေစတီခြင္မွာ၊ စီရင္ဖန္ေဆာက္၊ ဝိသုကမ္ေဖာက္သည္သို႕၊ ေက်ာက္ဂူ ေတာ္၊ ပ်ံ႕ ေက်ာ္ဘဝဂ္ဝွန္တည့္ ေႂကြး။
ဂူေတာ္ဝန္းက်င္၊ ေဆာက္ဦျပင္သည္၊ စည္ပင္သိမ္ေက်ာင္း၊ ဇရပ္ေပါင္းႏွင့္၊ မေညာင္းအာ႐ံု၊ တည္ရွိဟံုငယ္၊ ၾကည္ယံုသဒၶါပြား...၊ “အားရဖြယ္ေလး”။
(၂) “တူေၾကာင္းျပစို႕ - ရည္ဆေျမာ္ ေျမာ္”၊
လိုဏ္ဂူခြင္ဝယ္၊ ေထရ္ရွင္ထက္ျမက္၊ ငါးေထာင္ဝက္ႏွင့္၊ ဂုဏ္စက္ပြားလွ်ံ၊ ႏိုင္ႏိုင္ငံမွ၊ သံႀကီးမင္းႀကီး၊ ေပါင္းဆံုကာစည္းပါၾက၊ ခ်ီးအပ္ထုတ္ ေဖာ္။
ျမန္ႏိုင္ငံအုပ္၊ စိုးရခ်ဳပ္သည့္၊ ျပည့္ဥကၠ႒၊ အစိုးရႏွင့္၊ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဖဲြ႕ႀကီးမွာလည္း၊ မဟာဝီရိ၊ စိုက္တည္ရွိလ်က္၊ စံုျပည့္ ေဖၚ၊ ခါ ေတာ္ဖြင့္ခဲ့ ၿခိမ့္ၿခိမ့္ ေႂကြး။
ႏိုင္ငံေတာ္သူ၊ လက္အုပ္ထူလ်က္၊ တူ႐ူခ်ဥ္းကပ္၊ ေန႕မလပ္ဘဲ၊ ႁပြပ္ႁပြပ္ႏွစ္လို၊ လြန္ၾကည္ညိဳသည္၊ ပိုမိုလွ်ံဝွန္အား ...၊ “ပြားၾကတယ္ေလး”။
(၃) “မူေကာင္းရဖို႕ - ေထရ္မ်ား့ေပ်ာ္ ေပ်ာ္”၊
ေႏြေႏွာင္းႏြယ္တာ၊ ဝါေတာ္ခါမို႕၊ သံဂါကာရ၊ ေထရ္ရွင္လွတို႕၊ ပထမသႏၷိပါ၊ ဆံုးေစကာလွ်င္၊ လိုရာျပန္ႂကြသြား၊ နားၾကေလ ေသာ္။
ပါဠိ ပဋိဝိေသာဓကာ၊ ၾသသာနာႏွင့္၊ ျမန္မာျပန္ညႇိ၊ ပဋိဝိေသာ္၊ သံဃာေတာ္တုိ႕၊ ေျဖာ္ေျဖာ္အားအင္၊ လံု႕လဆင္၍၊ ေန႕စဥ္မလပ္၊ တုိက္ဆုိင္ဖတ္ပါလို႕၊ တည္းျဖတ္ ေခၚ၊ မူ ေတာ္မူေကာင္း တည္စိမ့္ ေတြး။
ျမန္မာတုိင္းသူ၊ ျမဲ႐ႈယူဖို႕၊ ျမန္မူျပန္ကာ၊ ျပင္ဆင္ရာ၌၊ ေကာင္းပါလေႆး၊ ေခ်ာေစေရးမွာ၊ ၾကံေတြးေဝါဟာ၊ ပါဝစနာျပင္၊ ႒ကထာ,ဋီ၊ အလီလီႏွင့္၊ ကိုက္ညီရေပ၊ ဤအေနငယ္၊ ေထြေထြၾကံဝန္ပြား ...၊ “မ်ားလွတယ္ေလး”။
ဒီ ေတးတဲြ႕မွာ အခ်ီသံုးပိုဒ္လံုး အခ်င္းခ်င္း ညီၾကသလို အခ်သံုးပိုဒ္လံုးလည္း အခ်င္းခ်င္း ညီၾကတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်ီပုိဒ္ေတြမွာ “လူေပါင္းခလို႕ - တူေၾကာင္းျပစို႕ - မူေကာင္းရဖို႕” ဆုိၿပီး အကၡရာ ၄-လံုးနဲ႕ ခ်ီသြားတာကိုလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆုိ ေတးတဲြ႕ကို ျမင္သာေလာက္ပါၿပီ။ ဒီဘက္ေခတ္မွာ လံုးဝမေရးၾကသေလာက္ျဖစ္ေနၿပီမို႕ ဒီေလာက္နဲ႕ပဲ ေတးတဲြ႕ အေၾကာင္းကို ရပ္နားလုိက္ၿပီး ရတုအေၾကာင္းကို ဆက္ပါမယ္။
ဟယ္ရီ
