ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ (ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၆)

သံေပါက္

သံေပါက္အေၾကာင္းေရးထားတဲ့ သံေပါက္ကေလးနဲ႔ပဲ သံေပါက္အေၾကာင္းစေရးလုိက္ပါတယ္။

ကဗ်ာအစ၊ သံေပါက္က၊ မွတ္ၾကမ်ိဳးေလးျဖာ။
သံ႐ိုးမွေထာက္၊ ထြင္းကာေဖါက္၊ သံေပါက္မည္သညာ။
အစေလးလံုး၊ အလယ္သံုး၊ အဆံုး ငါး သတၱာ။
စ လယ္ အဆံုး၊ ေနာက္ႏွစ္လံုး၊ စပ္ထံုးၿမဲမကြာ။

သံေပါက္မႏုိင္၊ ကဗ်ာကိုင္၊ ႀကံမိႈင္ေနရမွာ။
ကဗ်ာတိုင္းတြင္၊ သံေပါက္၀င္၊ စပ္အင္ထူးမကြာ။
သို႔ေၾကာင့္ေသခ်ာ၊ ေလ့လာပါ၊ ေရာင္၀ါလင္းစိမ့္ငွာ။

သံေပါက္ ဆုိတာ ကဗ်ာရဲ့ အေျခခံျဖစ္ပါတယ္။

ကျခင္းအစ လက္ေျမႇာက္က
သီခ်င္းအစ သံေပါက္က (သီခ်င္းနဲ႔ကဗ်ာအတူတူမို႔ ကဗ်ာအစ သံေပါက္က လုိ႔လဲ ဆိုၾကပါတယ္)
တီးခ်င္းအစ လက္ခုပ္က ... ရယ္လို ့ ဆို႐ိုး ႐ွိပါတယ္။
သံေပါက္ဆိုတာဟာ 'အသံေပါက္ေအာင္' ေပၚလြင္ထင္႐ွားစြာ စပ္ဆိုစီကံုးထားေသာ ကဗ်ာ လို႔အနက္ ဖြင့္ထားပါတယ္။
သံေပါက္စပ္နည္း လကၤာေလးကို ၾကည့္လိုက္ရင္ သံေပါက္စပ္ပံုအားလံုးပါၿပီးသားျဖစ္သြားပါတယ္။

'အစ ေလးလံုး၊ အလယ္ သံုး၊ အဆံုး ငါး၊ ခြန္ႏွစ္' လို ့မွတ္ထားလိုက္ပါ။ ဒီ သံေပါက္စပ္နည္းကိုက သံေပါက္ေလးတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလုိတာက
အစ ပါဒ မွာ ေလးလံုး၊ အလယ္ ပါဒ မွာ သံုးလံုး၊ အဆံုးသတ္ (အခ်) ပါဒမွာ ငါးလံုး (သို ့မဟုတ္) ခုႏွစ္လံုး ထားၿပီးစပ္ရပါတယ္။ ကာရန္ယူတာကိုျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေလး၊ သံုး၊ ႏွစ္ ပါဘဲ။ ဒါကိုလဲ 'အစ ေလးလံုး၊ အလယ္ သံုး၊ အဆံုး ေဒြးႏွင့္ခ်' ဆိုတဲ့ သံေပါက္နဲ႔ဘဲ ျပန္မွတ္ထားလိုက္ရင္ ရပါၿပီ။
ငါးလံုးခ် သံေပါက္ ဥပမာ တခ်ိဳ ့ကို ၾကည့္ပါ .....

နင္ႏွင့္နင့္ကံ၊ စီရင္ဖန္၊ အမွန္ျဖစ္ေတာ့သည္။ (လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရား)
နင့္ကိုယ္နင္အား၊ နင္မသနား၊ နင္မွားရွာေတာ့သည္။ (လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရား)
ပိုးဖလံမ်ိဳး၊ မီးကိုတိုး၊ ကိုယ္က်ိဳးနည္းလွၿပီ။ (လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရား)
လြယ္အိတ္မႏုိင္၊ ယိုင္တိုင္တိုင္၊ ပန္းခိုင္ေလးလိုလွ။ (ဆရာတင္မိုး - ပ်ိဳးခင္းေတးသံ)
ေက်ာက္သင္ပုန္းထဲ၊ ျခစ္ကာဆဲြ၊ ပုလဲေလးေတြက်။ (ဆရာတင္မိုး - ပ်ိဳးခင္းေတးသံ)

(၇)လံုးခ် သံေပါက္ေတြကေတာ့
ႀကိယာေျခာက္ဆယ္၊ အသြယ္သြယ္၊ အဘယ္က်မ္းကထြက္သနည္း။ (႐ွင္နႏၵဓဇ၊ စြယ္စံုေက်ာ္ထင္က်မ္း)
၀လံုးပမာ၊ လူ ့ကမၻာ၊ ၀င္လာခဲ့ရ တို ့ဘ၀။ (ဆရာတင္မိုး - ပ်ိဳးခင္းေတးသံ)

ဒါေတြတြင္မက အဆန္းထြင္ထားတဲ့ 'ယမကသံေပါက္' တို႔၊ 'က်ဖမ္းသံေပါက္' တို႔လဲ႐ွိပါတယ္။ ယမက ဆိုတာ အစံု-အစံု၊ အတဲြလိုက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာေတြကေတာ့ -
ႏြယ္ပန္း-ပန္းခြါညိဳ၊ ႏွင္းစိုစို၊ ျပာသိုေဆာင္းလရက္။
ပြင့္ခက္-ခက္လွစံ၊ ျမခ်ပ္ရံ၊ ၀တ္ဆံႀကိဳင္နံ႔ျမက္။
ထြတ္ထက္-ထြတ္ဘုန္းလူ၊ ဆင္ေတာ္မူ၊ မဥၨဴလြန္လွဆက္။
ေ႐ႊ၀-၀ေနတည္၊ မယ္တို႔ျပည္၊ သာသည္ကြၽန္းထိပ္ဘက္။
စံဖက္-ဖက္မတူ၊ သြယ္ႏဲြ႔ျဖဴ၊ အိမ္သူစံျမတ္သက္။
ေ႐ႊထီး-ထီးပစၥဴ၊ ေဆာင္းေတာ္မူ၊ လူလူဆဲြေညာင္႐ြက္။
ေျမႇာက္စည္-စည္သံေက်ာ္၊ လက္ေျမႇာက္ေခၚ၊ ခ်ီေငၚစဥ္မပ်က္။

က်ဖမ္းသံေပါက္ ကေတာ့ ...

ယခုသာသနာ၊ ၀င္း၀င္း၀ါ၊
တြင္းမွာႀကံဳသည့္ခ်က္၊ ေ႐ွးက်ိဳးပုညစက္။
႐ွစ္ပါးေဆာင္စရာ၊ အစံုပါ၊
လြန္စြာေတာသို႔ထြက္၊ ႐ႈေလကသိုဏ္းကြက္။
အားထုတ္၀ီရိယ၊ ေဆာ္ဖန္သ၊
ရအံ့စ်ာန္ႏွင့္မဂ္၊ ေကာင္းက်ိဳးဖိုးအနဂ္။
ဓါးသငယ္ ေ႐ႊေခြး၊ လက္ေတာ္ေႏြး၊ မေကြးေတာသီယွက္၊ ႐ွေလမင္းႀကီးလက္။
ျမင္းစိုင္းၿမိဳ႕ေ႐ႊနန္း၊ သာယာဆန္း၊ ရစ္သန္းသင္းတဲြေျမာင္း၊ ျမင့္ျမတ္ေတာင္သာေလ်ာင္း။

ဆိုတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ၾကည့္ရင္ 'ယခုသာသနာ ၀င္း၀င္း၀ါ' ဆိုတဲ့အပိုဒ္မွာ အသံတက္ ေနၿပီး 'တြင္းမွာႀကံဳသည့္ခ်က္' ဆိုတဲ့အဆံုးမွာ အသံက်သြားပါၿပီ။ ဒါကို အက်မခံဘဲ 'ေ႐ွးက်ိဳးပုညစက္' ဆိုၿပီး က်ေတာ့မယ့္အသံကို ထပ္ဖမ္းထားလို႔ က်ဖမ္းသံေပါက္လို႔ ေခၚပါတယ္။

ဒါေတြတင္မကဘဲ ပညာ႐ွိေတြဉာဏ္သြားသေလာက္ ေနာက္ထပ္ထြင္ခဲ့တာေတြ႐ွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျခခံသံေပါက္႐ိုး႐ိုးေပၚမွာ မူတည္ၿပီးထြင္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံမူမ႐ွိဘဲ တီထြင္တာမဟုတ္ပါ။ ေအာက္မွာျပထားတဲ့သံေပါက္ေတြမွာ အဆံုးသတ္ကို ၆လံုးကေန ၁၀ လံုးအထိခ်ထားပါတယ္။ ၾကည့္ပါ။

၀ါေခါင္သိဟ္မြန္၊ အာကာစြန္၊ သရ၀ဏ္ေရာင္ေစြးေစြး။
သာကီ၀င္မွတ္၊ မင္းဆက္ျမတ္၊ ျပတ္သည္ဘယ္မင္းတြင္ေပနည္း။
မဂ္ဖိုလ္ဧကန္၊ ရသည္မွန္၊ တိရစၦာန္ဘယ္ေၾကာင့္ျဖစ္သနည္း။
အတုတ္အခြန္၊ ခုတ္သည့္ခြန္၊ ထီးတံခြန္ေရတံခြန္ ဘယ္သို႔နည္း။
သဂဒါဂံ၊ အနာဂံ၊ ျပည္ပုဂံ ေဂါစရဂံ မည္သုိ႔နည္း။

တစ္ခုသတိျပဳရမွာက 'သရ၀ဏ္ေရာင္ေစြးေစြး' ဆိုၿပီး အကၡရာအားျဖင့္ (၆) လံုး ႐ွိေပမယ့္ ေပၚလြင္ထင္႐ွား တဲ့ အသံအားျဖင့္ ငါးလံုးဘဲ႐ွိတာကို သတိျပဳသင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသံအေနနဲ႔ ငါးလံုးခ်လို႔ဘဲမွတ္ႏိုင္ ပါတယ္။ က်န္တာေတြလည္းထုိနည္းတူ (၇)လံုးခ်ထဲမွာ အသံအားျဖင့္၀င္ေနတယ္ဆိုတာ ျမင္သာႏိုင္ပါၿပီ။ တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ေတာ့ နရီ (Rhythm) မပ်က္ဖို႔ အဓိကထားရပါမယ္။
ထြင္ၿပီးေတာ့ ေလးလံုးအစား ငါးလံုးနဲ႔ စထားတဲ့ သံေပါက္တခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေအာက္မွာ ေရးေပးလိုက္ ပါတယ္။

ခံကြၽတ္သရဘီ၊ ပ်ဥ္းႏွင္းဆီ၊ ရာသီဂန္႔ေဂၚျမတ္။
သင္းက်စ္စီတုရင္၊ မင္းေရးလြင္၊ ၾကည္လင္တုိ႔ေနနတ္။
စံုဖက္လြန္လွစြာ၊ ေလေၾကျငာ၊ နံ႔သာႀကိဳင္လွထြတ္။

တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ကာရန္ကိုပါထပ္ကစားၿပီး အဆံုး (၇)လံုးခ်မွာ ေလး-သံုး ကာရန္ထပ္ယူၿပီးခ်ထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ႐ြတ္ရတာ ပိုလွပါတယ္။ ေအာက္မွာၾကည့္ပါ။
အိမ္ေ႐ွ႔သခင္၊ ရာထြတ္တင္၊ ကြၽန္းျပင္ေသာင္းတြင္း ဘုန္းႏွံ႔ျခင္း။
ေၾကာက္ညင္ရန္မာန္၊ မၿဖီးဆန္၊ ဘုန္းသံထက္ဆံုး ႐ြယ္စံထံုး။
ခ်ိန္ဆံုးသင့္လွ၊ ေက်ာ္ေပါက္ျပ၊ ေတဇထြန္းေပၚ မင္းရဲေက်ာ္။

အဲဒီမွာ အဆံုးကို အစပုိဒ္ လုပ္ၿပီးလဲ ဆက္စပ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ -
ခ်ိန္ဆံုးသင့္လွ၊ ေက်ာ္ေပါက္ျပ၊ ေတဇထြန္းေပၚ မင္းရဲေက်ာ္။
ေတဇထြန္းေပၚ မင္းရဲေက်ာ္၊ ဘုန္းေတာ္ေရာင္၀င္း ေနသုိ႔လင္း ... အစ႐ွိသည္ျဖင့္ စပ္ဆုိႏိုင္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဆန္းသထက္ဆန္းေအာင္ ကာရန္တမ်ိဳးတည္းနဲ႔ လဲ စပ္ၾကပါေသးတယ္။ ဥပမာ -
ေတာေတာင္လွ်ိဳတိုး၊ လန္႔မစိုး၊
သူကိုမကိုး၊ ကိုယ့္ကိုကိုး၊
ကိုယ့္ကိုကုိယ္ကိုး၊ ေတာင္ႏွယ္ကိုး၊
ကိုယ့္ကိုတိုးတိုး၊ ကုိယ္ပင္ႏိႈး၊
သူေတာ္ေကာင္းမ်ိဳး၊ က်င့္လမ္း႐ိုး၊
မဂ္ဖိုလ္႐ိုး႐ိုး၊ အရႀကိဳး။
ဒီသံေပါက္မွာ 'အိုး' ကာရန္တစ္မ်ိဳးတည္းနဲ႔ စပ္သြားတာကိုေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။

မလဲႊသာတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ သတ္ေစ့ႏွက္သံုးခ်က္ညီ (၄-၃-၂) ကာရန္အစား ထိပ္ခ်င္းထပ္ (၄-၃-၁) ကာရန္ နဲ႔လဲ စပ္ခြင့္ျပဳထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တတ္ႏိုင္သမွ် ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဥပမာ
သမ္းသမ္းကဲကဲ၊ အိပ္ေပ်ာ္ဆဲ၊ မဲဇလီႏွင့္စာ။ ... ဆိုၿပီး စပ္ထားတာ႐ွိပါတယ္။

ေနာက္ တစ္ခုက သံေပါက္ တစ္ပုဒ္မွာ ဂ႐ုသံခ်ည္းသက္သက္နဲ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ လဟုသံခ်ည္း သက္သက္ နဲ႔ေတာ့ မေရးသင့္ဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။

ဒီေလာက္ဆိုရင္ သံေပါက္ကို ျမင္သာေလာက္ၿပီထင္ပါတယ္။ ေရးရတာလဲလြယ္ပါတယ္။ စမ္းၾကည့္ၾက ပါဦး။