ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ (ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၇)

လကၤာ

ေ႐ွးအခါက ကဗ်ာေတြကိုလကၤာလို႔ေခၚၾကပါတယ္။ ပါရမီေတာ္ခန္း တို႔၊ ကိုးခန္း တို႔ဆိုတဲ့အဖဲြ႔လကၤာ ေတြဟာ အခါအားေလ်ာ္စြာ ပ်ိဳ႕ ဆိုတဲ့အမည္ကိုေျပာင္းသြားဟန္႐ွိတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဘူရိဒတ္လကၤာ ကေတာ့ အခုအထိ လကၤာဆိုတဲ့အမည္နဲ႔ပဲ ႐ွိေနေသးပါတယ္။ အင္း၀ေခတ္ေနာက္ပိုင္းမွာ လကၤာဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရ ေမွးမွိန္လာဟန္႐ွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပုဂံေခတ္က လကၤာေတြကို စၾကည့္ၾကရေအာင္။

ျမကန္သာ ...
ေတာင္က်ေခ်ာင္းေတး၊
ေရ၀င္ေျပးလွည့္၊
ေရေအးၾကည္စြာ၊
ကန္ပိုင္မာလ်က္၊
ၾကာေပါင္းထံုထံု၊
ငွက္မ်ိဳးစံုသည္၊
၀တႎသာက နႏၵာေလာ၊ တူစြာ့ဟုတ္တာ။

အားလံုးၾကားဖူးၾကမယ့္ ျမကန္သာ လကၤာေလးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အစပိုဒ္ ျမကန္သာ ဆိုတာ ေခါင္းစဥ္ေပးထားတာနဲ႔ တူလွပါတယ္။ အာလုပ္ အေနနဲ႔ အို ... ျမကန္သာ လုိ႔ အစခ်ီတာလဲ ျဖစ္ႏုိင္ပါ တယ္။ ေ႐ွးစာဆုိေတြဟာ လကၤာကို အာလုပ္ပိုဒ္ နဲ႔ စေလ့႐ွိတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ လကၤာ တစ္ခုကို ၾကည့္ပါဦး။

သိုးကေလး (သိုးကေလ)
ပုပၸါးနတ္ေတာင္၊ အေခါင္ျမင့္ဖ်ား၊
စံုေတာျပား၌၊ နံ႔႐ွားႀကိဳင္လြင့္၊
ခါတန္ပြင့္သည္၊ ေ႐ႊႏွင့္ယိုးမွား ပန္းစကား။

သိုးကေလး (သိုးကေလ)
စကားပြင့္ႏွင့္၊ ႏိႈင္းတင့္ႏိုးသည့္၊
ရဲမ်ိဳးသမီး၊ ေမာင္ႀကီးႏွမ၊
ညက္လွျပာစင္၊ မယ့္သည္ပင္သည္ ခရီးသား။ (အခ်ိဳ႔က မယ့္သခင္သည္ လို႔ေရးတာေတြ႕ဖူးပါတယ္။)

သိုးကေလး (သိုးကေလ)
ၿမိတ္လြတ္စုလည္း၊ ငယ္ကတည္းက၊ (အငယ္တည္းက လို႔လည္း ေရးတာေတြ႔ဖူးပါတယ္)
ကြၽမ္း၀င္ၾကသည္၊ ေမြးဖတူရင္း၊
မ်ိဳးသည္မင္းႏွင့္၊ ခ်စ္ျခင္းစု႐ံုး၊
သက္ထက္ဆံုးသည္၊ ႏွလံုးမျခား ေစာင့္တရား။

ေဆြမိမင္း (တခ်ိဳ႕ စာအုပ္ေတြမွာ 'ေမြးမိခင္'၊ 'ေဆြမိခင္' လို႔လည္း ေရးၾကပါတယ္)
မ်က္သုတ္နီလြင္၊ ရတည္းဖ်င္ႏွင့္၊
က်ိဳင္းစင္ျမ၀ါ၊ မတ္ႀကီးလ်ာကို၊
မယ္သာႀကိဳက္မိ တုမ႐ွိ။

အစခ်ီ အာလုပ္ပိုဒ္မွာ တခ်ိဳ႕က 'သိုးကေလး' လို႔ေရးၿပီး တခ်ိဳ႕က 'သိုးကေလ' လို႔ေရးတာေတြ႔ပါတယ္။ ေ႐ွးအခါက ဦးထုပ္ကို 'သိုး' လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဦးထုပ္ေဆာင္းေလ့႐ွိတဲ့ အဂၤလိပ္ေတြကို သိုးေဆာင္း လုိ႔ေခၚတာပါ။ ပုပၸါးေတာင္ကို ခပ္လွမ္းလွမ္းကၾကည့္ရင္ ဦးထုပ္ေဆာင္းထားတာနဲ႔ တူလို႔ သိုးကေလး လို႔ အာလုပ္ျပဳ ထားတာျဖစ္တယ္လို႔ဆုိပါတယ္။ ေနာက္လကၤာတပုဒ္ကေတာ့ အနႏၱသူရိယ အမတ္ႀကီး ေရးခဲ့တဲ့ မ်က္ေျဖလကၤာပါ။ အားလံုးၾကားဖူးၾကပါလိမ့္မယ္။ ေအာက္မွာေဖၚျပလိုက္ပါတယ္။

သူတည္းတေယာက္၊ ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ၊
သူတေယာက္မွာ၊ ပ်က္လင့္ကာသာ၊
ဓမၼတာတည္း။

ေ႐ႊအိမ္နန္းႏွင့္၊ ၾကငွန္းလည္းခံ၊
မတ္ေပါင္းရံလ်က္၊ ေပ်ာ္စံရိပ္ၿငိမ္၊
စည္းစိမ္မကြာ၊ မင္းခ်မ္းသာကား၊
သမုဒၵရာ၊ ေရမ်က္ႏွာထက္၊
ခဏတက္သည့္၊ ေရပြက္ပမာ၊
တသက္လ်ာတည္း။

ၾကင္နာသနား၊ ငါ့အားမသတ္၊
ယခုလႊတ္လည္း၊ မလြတ္ၾကမၼာ၊
လူတကာတို႔၊ ခႏၶာခိုင္က်ည္၊
အတည္မၿမဲ၊ ေဖါက္လဲြတတ္သည္၊
မခြၽတ္စသာ၊ သတၱ၀ါတည္း။

႐ွိခိုးေကာ္ေရာ္၊ ပူေဇာ္အကြၽန္၊
ပန္ခဲ့တံု၏၊ ခိုက္ႀကံဳ၀ိပါက္၊
သံသာစက္၌၊ ႀကိဳက္လတ္တြန္မူ၊
တံု႔မယူလုိ၊ ၾကည္ညိဳစိတ္သန္၊
သခင္မြန္ကို၊ ခ်န္ဘိစင္စစ္၊
အျပစ္လြတ္ေရး၊ ခြင့္လွ်င္ေပးသည္၊
ေသြးသည္အနိစၥာ၊ ငါ့ခႏၶာတည္း။

ဒီလကၤာေတြကေတာ့ အစပ္အဟပ္ပိုင္းမွာ သိပ္ၿပီးမေကာင္းလွေသးပါဘူး။ ေ႐ွးေခတ္ကဗ်ာအေမြအႏွစ္ အေနနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ျဖစ္ေအာင္ ေရးျပထားျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါက ျမန္မာစာေပရဲ့ ေျမစမ္း ခရမ္းပ်ိဳး ေခတ္ဦးသာ႐ွိေသးလို႔ လြတ္လပ္စြာေရးၾကတဲ့အတြက္ စည္းကမ္း၊ ကာရန္ပိုင္းမွာ သိပ္ၿပီး မေကာင္းမြန္လွေသးပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွ ဆန္း၊ အဘိဓါန္၊ အလကၤာ စတဲ့ ေႏွာင္ႀကိဳးေတြမ်ားလာလို႔ ကဗ်ာလကၤာေရးဖဲြ႔ရာမွာ မလြတ္လပ္ေတာ့ေပမယ့္ ပိုၿပီးေကာင္းမြန္ စံနစ္က်လာပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ သိုးကေလးခ်ီ လကၤာနဲ႔ မ်က္ေျဖလကၤာႏွစ္ပုဒ္ကို ပုဂံေခတ္မွာေရးတာမဟုတ္ပဲ ေႏွာင္းလူေတြ ျပန္ေရးၾကတယ္ လို႔ အျငင္းပြားၾကပါတယ္။ က်ေနာ့္တစ္ဦးတည္း ယူဆခ်က္ကိုေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီ လကၤာႏွစ္ပုဒ္ဟာ ပုဂံေခတ္ လက္ရာ ဆုိတာ သံသယျဖစ္စရာ႐ွိေနပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အသံုး အႏႈန္းေတြက ပုဂံေခတ္အသံုး မဟုတ္ဘဲ ဒီဘက္ေခတ္ အသံုးအႏႈန္းေတြျဖစ္ေနလုိ႔ပါ။ ဆရာေမာင္သာႏိုးေရးတဲ့ ဂႏၱ၀င္ျမန္မာကဗ်ာ စာအုပ္ထဲမွာလည္း သုိးကေလ အစခ်ီလကၤာကို ပင္းယေခတ္ (၀ါ) အင္း၀ေခတ္ေစာေစာပိုင္းမ်ားျဖစ္ေလမလားလို႔ သံသယ၀င္ဖြယ္ျဖစ္တယ္ လို႔ ဆိုထားပါတယ္ (၄င္းစာအုပ္ 'ပုပၸါးေတာင္ႏွယ္ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ ေဆာင္းပါး၊ စာမ်က္ႏွာ (၅) တြင္ၾကည့္)။ ျမကန္သာ လကၤာ မွာေတာ့ ပုဂံေခတ္အသံုးအႏႈန္းျဖစ္တဲ့ 'ဟုတ္တာ' တုိ႔၊ 'ကန္ပိုင္' တုိ႔ ပါေနေတာ့ ပုဂံေခတ္ လကၤာဆိုတာ ျဖစ္မယ္ဆိုရင္လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုက်ေနာ္ေရးေနတဲ့ Post ဟာ ဒါေတြကို သုေတသနျပဳေနတာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ လကၤာအေၾကာင္းကိုဘဲ ဆက္ၾကရေအာင္။
လကၤာေတြထဲမွာ စံနမူနာယူစရာအေကာင္းဆံုးကေတာ့ အင္း၀ေခတ္လကၤာေတြပဲလုိ႔ဆိုပါတယ္။ အင္း၀ ေခတ္ကို ကဗ်ာရဲ့ အထြတ္အထိပ္ေခတ္လို႔ ဆိုစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။ ေအာက္က လကၤာေလးကိုၾကည့္ပါ။

ျမတ္မ်ိဳးျမင့္မွန္၊ ၾကင္ေပတန္္၍၊
႐ြယ္ရန္ရည္ရင့္၊ ဆင္တိုင္းတင့္သား၊
နတ္ႏွင့္ႏႈန္းႏွန္း၊ ၀င္းၿငိမ့္႐ႊန္း၍၊
လွလြန္းလြန္လွည့္၊ ငါးၾကန္ျပည့္ကို၊
ေဖ်ာ္ျဖည့္ေျဖေဖ်ာက္၊ ႀကိမ္ၾကိမ္ေလွ်ာက္လည္း၊
ျပစ္ေပ်ာက္ပ်ိဳ႕ပ်ိဳ႕၊ ျဖဴၿမိတ္စို႔ႏွင့္၊
သူသို႔ေသြသည္၊ ဟုတ္မည္မွန္ဘြယ္၊
၀မ္း၀ယ္၀ိုး၀ါး၊ စိတ္လြင့္ပါး၍၊
ႀကိဳးၾကားႀကံကာ၊ ဂိမွာသန္ေဆာင္း၊
ေခ်ာင္းေခ်ာင္းခခ၊ ကာလ႐ွည္ဖင့္
ၿမိဳးျမတ္ျမင့္သည္၊
လြမ္းလင့္လြန္လွည့္ ေလလိမ့္ေလာ။ ။

႐ွင္မဟာရ႒သာရ ေရးခဲ့တဲ့ ပုလဲတတန္႔၊ သႏၱာတတန္႔ ေရးနည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာၾကည့္ပါ။ တပိုဒ္ျခားစီမွာ အကၡရာတစ္လံုးတည္း သံုးထားတာေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။ 'ျမတ္မ်ိဳးျမင့္မွန္' မွာ 'မ' တစ္လံုး တည္း၊ '႐ြယ္ရန္ရည္ရင့္' ဆိုရင္ 'ရ' တစ္လံုးတည္း၊ အဲဒီလို ေတာက္ေလ်ာက္သံုးလာၿပီးမွ 'လြမ္းလင့္လြန္လွည့္ ေလလိမ့္ေလာ' ဆိုၿပီး 'လ' တစ္လံုးတည္းသံုးလို႔ ခ်လိုက္ပါတယ္။

႐ွင္မဟာရ႒သာရ ပဲေရးခဲ့တဲ့ ေနာက္လကၤာတပိုဒ္ကို ၾကည့္ပါဦး ....

ၫိွဳး ေလ်ာ္တ၍၊ ဆြတ္မွ်မိန္႔မူး၊
ၫိွဳး ပ်ံ႕ပ်ဴးလ်က္၊ မယ္ထူးခ်ည္သာ၊
ၫိွဳး ဗ်ာပါတည့္၊ ထပ္ခါဆိုတမ္း၊
ၫိွဳး သမ္းေပ်ာင္းပ်၊ အဆဆလွ်င္၊
ၫိွဳး လ်သႏၱာန္၊ ပန္းၾကာမြန္လွ်င္၊
ၫိွဳး တန္ေပထိုက္၊ ေရႏိႈက္ကြာမူ၊
ၫိွဳး ကာမ႐ွိ၊ ႏြမ္းေျခာက္ဘိသို႔၊
ၫိွဳး ရိပန္းေတာင္း၊ ျဖစ္ေပေရာင္း၍၊
ၫိွဳး ေပ်ာင္းေခၚစိုက္၊ ေမွ်ာ္လိုက္တယူ၊
ၫိွဳး ပူသည္ေတာင္း၊ ဆင့္ေလာင္းခ်စ္အား၊
လြမ္းေလာက္ပြား၍၊ သနားေလေလ၊
ေနာင္မင္းေျခဟု၊ ေစ့ေရေၾကာင္းမ်ား၊
မယ့္ျဖစ္လားကို၊ ေလွ်ာက္ၾကားမွာသည္၊
ေ႐ႊၾကာပန္းၫြန္႔ ႐ွင္တကား။

ဒါကို ပဒုမၼာၾကာ ဆိုနည္းလကၤာလို႔ေခၚပါတယ္။ ေအာက္မွာျပထားသလို ဘံုစာလံုး 'ၫိွဳး' ကို အလယ္မွာ ၾကာ၀တ္ဆံလို ႀကီးႀကီးေရးၿပီး က်န္တာေတြကို ၾကာပြင့္ခ်ပ္ေတြလုိ ပတ္လည္ေရးလုိက္ရပါတယ္။ ဒါဆို ပဒုမၼာၾကာပန္းလိုေတြ႔ရလို႔ ပဒုမၼာၾကာ ဆိုနည္းလကၤာလို႔ေခၚတာပါ။

လကၤာေရးနည္းကေတာ့ ေလးလံုးစပ္ပါဘဲ။ သတ္ေစ့ႏွက္သံုးခ်က္ညီ (၄-၃-၂) ကို အဓိကထားေရးၿပီး က်န္တဲ့ စပ္နည္း ငါးမ်ိဳးကိုေတာ့ မလႊဲမေ႐ွာင္သာမွသာ သံုးရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လံုး၀မသံုးရဘူး လို႔ေတာ့ တားျမစ္ မထားပါဘူး။ အပိုဒ္အေရအတြက္လဲ အကန္႔အသတ္မ႐ွိသလို၊ အခ်ီ အခ်ကာရန္ ကန္႔သတ္ခ်က္လဲ မ႐ွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခ်မွာ (၇)လံုးခ်ေလ့႐ွိပါတယ္။ (၄)လံုးခ်ရင္ေတာ့ ေ႐ွ႕ ကအပိုဒ္နဲ႔ ကာရန္ျပန္ယူရပါတယ္။ ဥပမာ ...

ေလာကဇာတ္ခံု၊ - - - +
ဤလူ႔ဘံုကား၊ - -+ -
ေတြ႔ႀကံဳဆံုကဲြ၊ - + - x
ျဖစ္ရၿမဲတည္း၊ - - x -
၀မ္းနည္း၀မ္းသာ၊ - x - +
မ႐ွိရာ႐ွင့္။ - - + -
ဆိုၿပီး 'သာ' နဲ႔ 'ရာ' ကို ေလး-သံုး ကာရန္ျပန္ယူထားတာေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။

သံေပါက္ပိုင္ရင္ လကၤာကို စပ္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ သံေပါက္ရဲ့ ဒုတိယပုိဒ္ကို ေနာက္ဆံုး စာလံုးတစ္လံုး တိုးလိုက္ၿပီး ခုနစ္လံုးခ်လုိက္ရင္ လကၤာ ျဖစ္သြားလို႔ပါဘဲ။ စြယ္စံုေက်ာ္ထင္ က်မ္းက ႐ွင္နႏၵဓဇရဲ့ 'ႀကိယာေျခာက္ဆယ္၊ အသြယ္သြယ္၊ အဘယ္က်မ္းကထြက္သနည္း။' ဆိုတဲ့ သံေပါက္ကို ဒုတိယပိုဒ္ရဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ 'သည္' တစ္လံုးတိုးလိုက္ရင္ ...

ႀကိယာေျခာက္ဆယ္၊
အသြယ္သြယ္သည္၊
အဘယ္က်မ္းကထြက္သနည္း။
ဆိုၿပီး ေလးလံုးစပ္လကၤာျဖစ္သြားပါၿပီ။

အဲဒီေတာ့ လကၤာ ကေန သံေပါက္ ေျပာင္းရတာလဲ ထို႔အတူပါဘဲ။ အေပၚက ႐ွင္မဟာရ႒သာရ ရဲ့ ပုလဲတတန္႔၊ သႏၱာတတန္႔ လကၤာကို ေျပာင္းေရးလုိက္ရင္ ....

ျမတ္မ်ိဳးျမင့္မွန္၊ ၾကင္ေပတန္္၊
႐ြယ္ရန္ရည္ရင့္၊ ဆင္တိုင္းတင့္၊
နတ္ႏွင့္ႏႈန္းႏွန္း၊ ၀င္းၿငိမ့္႐ႊန္း၊
လွလြန္းလြန္လွည့္၊ ငါးၾကန္ျပည့္၊
ေဖ်ာ္ျဖည့္ေျဖေဖ်ာက္၊ ႀကိမ္ၾကိမ္ေလွ်ာက္၊
ျပစ္ေပ်ာက္ပ်ိဳ႕ပ်ိဳ႕၊ ျဖဴၿမိတ္စို႔၊

ဆိုၿပီး ဒုတိယ၊ စတုတၳ စတဲ့ 'မ' ပိုဒ္ေတြရဲ့ေနာက္ဆံုးစာလံုးကိုျဖဳတ္လိုက္ရင္ သံေပါက္ျဖစ္သြားပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ လကၤာေရးလို႔ရၿပီထင္ပါတယ္။
လကၤာထဲမွာ နည္းနည္းထူးျခားတဲ့ '၀ဲ႐ိုက္၀ဲသြင္း' ဆိုတဲ့ လကၤာေရးနည္းတစ္မ်ိဳး ရွိပါေသးတယ္။ ဒီ ေရးနည္းကိုေတာ့ ေနာက္ Post မွာ သီးျခားေဖၚျပေပးပါ့မယ္။